Forenzika

Pojam forenzike

Forenzika je nauka koja kao osnovni alat koristi posmatranje i tumačenje fizičkih dokaza a sve u cilju razrešavanja krivicnih dela.

Forenzička nauka uključuje sebi sledeća područja sličnosti kao što su: kriminalistika, patologija, biologija, toksikologija, forenzička stomatologija, forenzička antropologija, forenzička psihijatrija,dok ostali delovi se razvijaju na grane kao što su geologija i mikroskopija.

Forenzika se u prvim decenijama 19.veka,razvijala u okviru medicine,međutim veoma brzo započela je njena aktivna primena pri policijskim istragama.

Podela forenzike

Forenzika se može podeliti:

-prema naučnim oblastima čije metode primenjuje ( forenzička fizika,forenzička hemija, forenzička biologija,forenzička matematika)

-prema oblastima u kojima primenjuje svoje metode ( humana forenzika,socijalna forenzika,forenzika digitalnih podataka,forenzičko inžinjerstvo)

Trasologija

Trasologija je grana forenzike koja predstavlja nauku o tragovima pronađenim na mestu izvršenja krivičnog dela.Materijalni trag predstavlja svaki pronađeni trag organskog ili neorganskog porekla na samom mestu izvršenja krivičnog dela.Uloga materijalnih tragova u razjašnjenju krivičnih dela sastoji se od podatka o corpus deliciti ( predmet koji dokazuje krivicu),podatka o modus operandi (sopstveni način izvršenja krivičnog dela),povezivanje osumnjičenog sa oštećenim ili žrtvom,povezivanje učinioca sa mestom krivičnog dela,identifikacija osumnjičenog,identifikacija predmeta.

Tragovi se dele na:

 Tragove privremenog karaktera (brzo nestaju ili se lako menjaju,pronalazi ih osoba koja se prva zatekne na mestu izvršenja krivičnog dela)

 Tragovi karakterističnog izgleda (otisak prsta,mrlja,prelom,bris,tragovi obuće,tragovi odeće,tragovi automobilskih guma)

 Uslovni tragovi odnosno tragovi koji nastaju delovanjem ili kao posledica (svetlo,dim,vatra,vozilo,telo)

 Kontaktni tragovi (ubistvo,požar,organski,neorganski,prirodni)

Kriminalističko-balistička veštačenja

Kriminalistička balistika u širem smislu obuhvata sva ispitivanja koja se tiču vatrenog oružja.Da bi mogli priičati o ovakvim veštačenjima,moramo se osvrnuti na razjašnjenje pojmova.Balistika kao naučna disciplina se deli na:

 Unutrašnju balistiku koja proučava sagorevanje baruta u cevi vatrenog oružja,kretanje projektila kroz cev vatrenog oružja,konstrukciju cevi i brzinu izlaska projektila iz cevi vatrenog oružja.

 Spoljnu balistiku koja proučava kretanje projektila kroz vazduh primenjujući Njutnove zakone mehanika.

Kad se sve svede na opšti pojam,kriminalistička balistika je oblast koja proučava,iznalazi i usavršava najpodesnija naučno-tehnička sredstva i metode u cilju pronalaženja i obezbeđenja materijalnih tragova radi rešavanja i rasvetljavanja krivičnih dela izvršenih vatrenim oružjem.

Veštačenje saobraćajnih nezgoda

Veštačenja saobraćajnih nezgoda se mogu podeliti na:

 Sudsko medicinska koja obavljaju veštaci sudske medicine pri čemu sačinjavaju posebne izveštaje o izvršenom veštačenju,

 Saobraćajno-tehnička obuhvataju ispravnost vozila,stanje kolovoza,brzinu kretanja automobila,

 Kriminalističko-tehnička obuhvataju utvrđivanje mesta kontakta dva vozila,kontakta vozila i pešaka,identifikaciju vozila,identifikaciju osobe.

Tragovi koji su nastali kao posledica saobraćajnih nezgoda se mogu podeliti na sledeće:

 Tragovi točkova na podlozi

 Tragovi podloge

 Tragovi na vozilu i tragovi u vozilu

 Tragovi vozila na žrtvi

 Tragovi žrtve na vozilu

Što se tiče tragova kočenja vozila objašnjenje je sledeće.Između točkova i podloge javlja se velika sila trenja suprotnog smera od smera kretanja vozila.Takva energija koja je u obliku toplote prelazi na gume koje se naglo zagrevaju i razgrađuju.Preko guma se zagreva i podloga, a na podlozi se uočavaju tragovi od trenutka kočenja kada su najizraženiji,do njihovog prekida, kada prelaze u tragove blokiranja ili nestaju.Na osnovu dužine tragova kočenja moguće je proceniti brzinu vozila.

Dužina traga koćenja meri se od mesta gde počinje vdiljivi deo traga odnosno kada je koćenje započelo,do osovine prednjih točkova zaustavljenog vozila.

Što se tiče tragova otpalih sa vozila,takvi tragovi se mogu klasifikovati kao tragovi koji ostaju na mestu saobraćajne nezgode ili na žrtvi,a služe za utvrđivanje tipa i vrste vozila.To su: boje i lakovi,delovi vozila,komadi stakla od fara,komadi boje sa lima vozila itd.

Kod tragova na vozilu i tragova u vozilu to su brisotine boje sa drugog vozila ili drugog predmeta,tragovi krvi,tkiva,odeće,kose,kao i tragovi papilarnih linija (otisci prstiju) koji su najčešći na mestu izvršenja bilo kog krivičnog dela.

Restitucija uništenih oznaka na metalnim predmetima

Restitucija ili latinski rečeno povratak u prvobitno stanje predstavlja veštačenje kojim se uništene oznake vraćaju u stanje koje omogućuje njihovo očitavanje ili dešifrofanje u prvobitnom stanju.Ovakvo veštačenje obavezno prati fotodokumentacija.Označavanju podležu motorna vozila,vatreno oružje,neki muzički uređaji.

Otkrivanjem uništenih oznaka mogu biti otkrivene kriminalne radnje,dok uništavanje rade struganjem,topljenjem metala ili uništavaju oznake mehaničkim udarcima.Kriminalistički značaj restitucije uništenih brojeva ima dokaznu vrednost krivičnog dela i operativni značaj.

Što se tiče označavanja metalnih predmeta oni se vrše utiskivanjem oznaka pomoću numeratora,označavanje pomoću električne pisaljke,označavanje metalnih predmeta graviranjem i označavanje metalnih predmeta livenjem.

Možda i jedna od glavnih stvari što se tiče ove teme oko restitucije oznaka na metalnim predmetima,a od velikog je značaja spomenuti je maskiranje oznake na metalnim predmetima.Maskiranje oznaka na metalima se vrši na sledeći način:

 Prevlačenjem originalne oznake tankim slojem olova ili kalaja

 Na taj sloj utiskuje se falsifikovana oznaka

 Potom se premazuje bojom,dok originalni broj nije uništen

Što se tiče samih restitucija uništenih oznaka na metalima proces se sastoji u pripremi za restituciju kao i u samoj metodi restitucije.Kod pripreme za restituciju površina sa uništenom oznakom se glača,pomoću organskih rastvarača uklanjaju se masti.Kod primene metoda restitucije postoje metoda hemijskog nagrizanja,metoda elektrohemijskog nagrizanja,metoda magnetnim prahom,metoda usijavanja.

DNK identifikacija

DNK ili u prevodu dezoksiribonukleinska kiselina predstavlja metodu koju koristimo za otkrivanje zločinca i identifikaciju lica uopšte. Svaka ćelija ljudskog tela poseduje genetski materijal pa i najmanji trag nam može pomoći u svrhu identifikacije.

Nakon što se uzorak pregleda, uzima se mali deo koji će poslužiti za uzimanje i analizu genetskog materijala. Dokazi moraju biti apsolutno čisti, pa zato forenzičari moraju primeniti zaštitne mere rukavice i slično radi izbegavanja kontaminacije tragova.Veštačenje biološkog materijala primenom analize DNK molekula sastoji se od׃

 Prikupljanja uzoraka bioloških tragova

 Uzimanja referentnih bioloških uzoraka

 Izolovanja DNK molekula iz biološkog materijala

 Utvrdjivanje količine i kvaliteta molekula DNK u izolatu

 Enzimatska analiza izolata

 Dobijanje DNK profila iz bioloških uzoraka

 Upoređivanje dobijenih DNK profila i biostatička obrada rezultata

 Interpretacija rezultata i davanje ekspertskog mišljenja

Najčešći biološki uzorci sa kojima se sreće forenzička DNK laboratorija su:Uzorci krvi,Semene tečnosti,Pljuvačka,Dlake,Koža,Zubi,Kosti,Mišićno tkivo,Različita druga tkiva i telesne tečnosti.

Veštačenje opojnih droga

Opojne droge (fran. drogue-lekarija) predstavljaju prirodne ili sintetičke organske proizvode čijom se upotrebom kod osoba mogu stvarati stanja zavisnosti, koja neminovno vode ka:

 Oštećenju zdravlja

 Ugrožavanju ljudskog integriteta u fizičkom,psihičkom i socijalnom smislu.

Narkotici su supstance koje ublažavaju bol.Imaju opijajući efekat na centralni nervni sistem i izazivaju pospanost.Redovno uzimanje narkotika dovodi do fizičke zavisnosti.U ovoj temi pomenućemo samo neke najčešće droge i dati ukratko pojašnjenje za svaku od navedenih.To su:

 Herion (Dobija se hemijskom preradom morfijuma,lako je rastvorljiv u vodi,ima jače dejstvo od morfijuma od dva do dva i po puta.Poreklom je iz Avganistana,”Zlatnog trougla” ili Južne Amerike.Čistoća heroina je 35% dok ostalih 65% čine mleko u prahu,skrob,talk,gips,soda bikarbona,kinin.Kratkoročni efekti heroina su osećaj toplote,suženje lica,crvenilo kože,otežan govor i suva usta,itd.Dugoročni efekti heroina su predoziranje sa smrtnim ishodom,spontani pobačaj,propadanje krvnih sudova, oboljenja jetre,pluća,smrt.)

 Marihuana (Marihuana predstavlja osušene listove konoplje, kojima su odstranjene deblje žile i peteljke.Listovi se mrve i dobija se droga marihuana.Pojavljuje se u obliku cigareta.Efekti upotrebe većih doza marihuane su problemi sa pamćenjem,ubrzani rad srca,stanje napada panike i paranoje,povećana potreba za hranom.Efekti duže upotrebe marihuane su trajno oštećenje mozga,poremećaj u radu srca,povećanje krvnog pritiska,kancerogena oboljenja pluća,jednjak.)

 Hašiš (tvrda, smolasta, smeđa ili zelenkasta masa, koja se mehanički izdvaja iz cvetajućih vrhova indijske konoplje.Dobija se i potapanjem biljke u rastvor alkohola, što daje smolasti material.Pojavljuje se u obliku četvrtastih ploćica,praha spakovanog u kesice zalivene parafinom i u obliku tečnog stanja lepljiva supstanca tamnozelene boje.)

 Kokain (Čisti kokain se dobija iz lišća “božanske biljke” Inka Erythroxylon coca od 19. veka.Biljka koka raste u Južnoj Americi /Kolumbija, Bolivija i Peru.Efekti delovanja kokaina na korisnika su povećana budnost,odsustvo gladi i zamora,povišen pritisak i temperatura.Kao zdravstveni problemi se mogu javiti kardiovaskularni u vidu srčanog udara,neurološki u vidu glavobolje i moždanog udara i stomačni.Što se tiče pakovanja kokaina na ulici se prodaje kao fini beli prah žargonski nazvano „koka“.Kokainu se dodaju skrob,puder,šečer,druge droge kao što je prokain ili amfentamini sintetička droga spid.Kokain i krek se kombinuju sa heroinom a to se žargonski zove „speedball“.)

 Identifikacija opojnih droga vrši se Skrining testovima(Testovi boje,Mikrokristalni testovi,Imunohemijske probe),Korišćenjem dresiranih pasa,Hromatografskim metodama /THC, GC, HPLC, …/,IC- spektrofotometrijom,Masenom spektrometrijom /MS/GC/MS- spektrometrijom,Neutronskom aktivacionom analizom /NAA/.